Sürtünme Kuvveti

Kavramlar:

pürüzlü yüzey: Yüzeyinde, girinti- çıkıntı olan maddeler pürüzlü (duvar, taş, tahta, vb.) madde olarak adlandırılır. Yüzeyinde girinti, çıkıntı bulunan maddelerdir. Ağaç, aynaların kenarındaki işlemeli bölgelere dokunduğumuzda yüzeyin pürüzlü olduğunu hissederiz.

pürüzsüz yüzey: Yüzeyinde girinti çıkıntı bulunmayan maddelerdir. Aynaya dokunduğumuzda yüzeyin pürüzsüz olduğunu hissederiz. Girinti- çıkıntı olmayan (cam, ayna, fayans, vb.) maddeler ise pürüzsüzdür.

sürtünme kuvveti: Bir cisim, pürüzlü bir yüzeyde yahut hava veya su gibi viskoz bir ortam içinde hareket ediyorsa, çevresi ile arasındaki etkileşmeden dolayı harekete karşı bir direnme doğar. Böyle bir direnmeyi sürtünme kuvveti olarak adlandırırız. Sür­tünme kuvvetleri bizim günlük yaşamımız içinde çok önemlidir. Bu kuvvet, yü­rüyebilmemiz, koşabilmemiz, durabilmemiz, arabaların harekete geçmesi ve durabilmesi için gereklidir

sürtünme katayısı: Birbirinden kayan iki yüzeyin ''pürüzlü olma derecesi'', kinetik sürtünme katsayısı  olarak adlandırılır.

Deneyin amacı:  Sürtünme kuvveti büyüklüğünün, yüzeyin cinsine bağlı olup olmadığını kavramak.

Deney malzemeleri:

Ø  cam

Ø  ayna

Ø   tahta

Ø  takoz

Ø   ip

Ø   dinamometre

Ø  mermer

Yapılışı:

1- Dinamometrenin sıfır çizgisi bitiş noktasına gelecek şeklinde ayarlayalım.
2- Mermer, tahta ve cam yüzeyleri yan yana dizelim.
3-  takozu tahta zemin, mermer zemin ve cam zemin üzerinde çekelim.

 Hipotezi test edelim:

 Deney ve gözlem
4- Takoz mermer, tahta ve cam yüzeylerde sabit hızla giderken  dinamometrenin gösterdiği değeri okuyalım.

Değerlendirme:

Yüzey Cinsi	Mermer	Tahta	Cam
Kuvvet (Newton)

Dinamometredeki değerleri karşılaştırdığınızda, cam üzerindeki takozun hareketinde uygulanan kuvvetinin en az olduğu görülür.

O sürtünme kuvveti, yüzeyin cinsine bağlıdır. Düz, kaygan veya cilalı yüzeylerde sürtünme kuvveti az olmaktadır.

Bilgi:     

Silindir şeklinde yuvarlanabilen cisimlerin sürtünme kuvveti azdır. Kaydırılarak çekilen cisimlerin sürtünme kuvveti yuvarlanma sürtünmesine göre genellikle daha büyüktür. Yüzeyin sürtünme kuvveti çok az olduğunda kaydırma ile sürtünme kuvveti ciddi oranda azalır. buz pateninde bu durum çok iyi görülmektedir.